Ο Αστερισμός του Ηρακλή

.1. Η μυθολογία σχετικά με τον Ηρακλή

Ο Ηρακλής ή Αλκαίος ή Αλκείδης ήταν αρχαίος μυθικός ήρωας, θεωρούμενος ως ο μέγιστος των Ελλήνων ηρώων. Γεννήθηκε στη Θήβα και ήταν γιος του Δία και της Αλκμήνης.

Constellation Hercules Η μητέρα του Αλκμήνη ήταν παντρεμένη με τον Αμφιτρύωνα, με τον οποίον κατέφυγαν στη Θήβα, επειδή ο Αμφιτρύωνας είχε δολοφονήσει τον Ηλεκτρύωνα κατά λάθος (πατέρα της Αλκμήνης και γιο του Περσέα). Ο Δίας πήρε τη μορφή του Αμφιτρύωνα και κοιμήθηκε με την Αλκμήνη. Πριν γεννηθεί ακόμα ο Ηρακλής, ο Δίας ανήγγειλε στους Θεούς ότι θα γεννηθεί από την Αλκμήνη απόγονος του Περσέα, που θα βασιλεύσει στον Θρόνο των Περσίδων.

Όταν γεννήθηκε ο Ηρακλής, η Ήρα, η γυναίκα του Δία, η οποία τον ζήλευε για τις απιστίες του, έστειλε στην κούνια του δύο φίδια, αλλά το βρέφος τα στραγγάλισε. Ο θετός πατέρας του Ηρακλή, ο Αμφιτρύωνας, ο οποίος ανέλαβε να τον μεγαλώσει, τον δίδαξε την τέχνη του ηνιόχου, ο Κάστορας του δίδαξε την οπλασκία, ο Αίλυκος την πάλη, ο Εύρυτος το τόξο, ο κένταυρος Χείρωνας τις Επιστήμες και ο Λίνος τη Μουσική.

Ο μύθος που σώθηκε από τον Ξενοφώντα, μας διηγείται το περιστατικό εκείνο, όταν ο Ηρακλής καθισμένος σε κάποιο σταυροδρόμι, είδε να περνούν από μπροστά του δύο πανέμορφες κοπέλες. Η μια του έδειξε έναν εύκολο δρόμο, φαρδύ και ίσιο, που αν τον ακολουθούσε, θα χαιρόταν τη ζωή, αλλά θα έκανε ένα σωρό κακές πράξεις που θα τον καταδίκαζαν στην κρίση των ανθρώπων. Αυτή ήταν η Κακία. Η άλλη κόρη, η Αρετή, του έδειξε ένα δύσκολο δρόμο, γεμάτο κοφτερές πέτρες και αγκάθια, στενό και δύσβατο, που θα τον βάδιζε δύσκολα, αλλά θα κέρδιζε στο τέλος του την αναγνώριση από τους συνανθρώπους του. Έτσι ο Ηρακλής ακολούθησε την Αρετή, προτιμώντας να υποφέρει για να διαβεί το δύσβατο δρόμο της, αλλά να γνωρίσει τη δόξα και την τιμή με τις καλές του πράξεις και την αρετή του.

Στο πλαίσιο των άθλων, ο Ηρακλής σκότωσε το λιοντάρι της Νεμέας, σκότωσε τη Λερναία Ύδρα, έπιασε το γοργό ελάφι της Κερύνειας, σκότωσε τον Ερυμάνθιο Κάπρο, καθάρισε τους στάβλους του Αυγεία, σκότωσε τις Στυμφαλίδες Όρνιθες, έπιασε τον άγριο ταύρο της Κρήτης, έκλεψε τα άγρια άλογα του Διομήδη, πήρε τη ζώνη της Ιππολύτης, έφερε τα βόδια του Γηρυόνη στον Ευρυσθέα, άρπαξε τα μήλα των Εσπερίδων, και τέλος έφερε τον Κέρβερο από τον Άδη. Εκτός από τους άθλους, ο Ηρακλής πραγματοποίησε κι άλλα μυθικά κατορθώματα.

Μετά το θάνατό του, ο Ηρακλής αποθεώθηκε, έγινε δηλαδή θεός της δύναμης και της ρώμης, και αρχηγός των ηρώων. Ο Δίας τον πήρε στον Όλυμπο και τον πάντρεψε με τη θεά της νιότης, την Ήβη. Η Ήρα τον έκανε παιδί της.

Τον Ηρακλή οι αρχαίοι Έλληνες τον παρίσταναν συνήθως ντυμένο με τη λεοντή, να κρατά ένα ρόπαλο στο χέρι, με παράστημα γίγαντα και σώμα δυνατό, νεανικό και εύρωστο.

Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στη Wikipedia.

.2. Μπορείτε να βρείτε τον Ηρακλή στο νυχτερινό ουρανό;

Ο Ηρακλής φαίνεται καλύτερα από κοιτώντας ψηλά και προς το βορρά το καλοκαίρι. Αρκεί να εντοπίσετε το πιο λαμπρό αστέρι του ουρανού τον Βέγα κοιτώντας ακριβώς δυτικά του ότι μπορείτε να δείτε το σώμα του Ηρακλή. Η κεφαλή του Ηρακλή θα είναι προς το νότο, και τα λυγισμένα πόδια του θα δείχνουν προς το βορρά.

.3. Χάρτες με τα μεγέθη των αστεριών του Ηρακλή

Συγκρίνετε το πώς εμφανίζεται ο συγκεκριμένος αστερισμός στο νυχτερινό ουρανό της περιοχής σας, με τους χάρτες που ακολουθούν. Ο κάθε χάρτης παρουσιάζει αστέρια, μέχρι ένα συγκεκριμένο φαινόμενο μέγεθος. Επιλέγοντας το σωστό χάρτη, μπορείτε να εκτιμήσετε το μέγιστο φαινόμενο μέγεθος (δηλαδή την ελάχιστη φωτεινότητα) των αστεριών τα οποία μπορείτε να δείτε από την περιοχή που βρίσκεστε: https://www.globeatnight.org/magcharts

.4. Έντυπο υλικό

Χρησιμοποιήστε το ακόλουθο αρχείο PDF για να διευκολυνθείτε στις παρατηρήσεις σας.

.5. Καταχωρήστε τις μετρήσεις σας

Αφού έχετε βρει τον Ηρακλή στον ουρανό και αποφασίσετε ποιος από τους παραπάνω χάρτες ανταποκρίνεται σε αυτό που βλέπετε, καταχωρήστε τις μετρήσεις εδώ.

Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης
Βασ. Παύλου & Ι. Μεταξά, 15236 Πεντέλη, Ελλάδα