Θέμα: Παρατήρηση της Γης και Ασφάλεια στο Διάστημα.

Το Κέντρο BEYOND του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη της εθνικής και ευρωπαϊκής αυτονομίας, παρέχοντας προηγμένες υπηρεσίες στον τομέα της Παρατήρηση της Γης και της Ασφάλειας στο Διάστημα. Στην πρόσφατη δημοσίευση με τίτλο “BEYOND Centre – National Observatory of Athens: Securing National and European Autonomy in Earth and Space” στο Περιοδικό «ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ» της Πολεμικής Αεροπορίας, Τεύχος 134 (Απρίλιος 2025) αφιερωμένο στο “Space Security in a Multipolar World”, παρουσιάζονται συνοπτικά ορισμένες από τις δραστηριότητες του Κέντρου, εστιάζοντας στη σημαντική συμμετοχή του στις ευρωπαϊκές υπηρεσίες Copernicus Emergency Management Service (CEMS) και European Space Surveillance and Tracking (SST) Partnership. Επιπλέον το BEYOND υποστηρίζει τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων για τη πρόληψη και διαχείριση απέναντι σε φυσικές καταστροφές, μέσα από τις εξειδικευμένες προσφερόμενες υπηρεσίες του:

FireHUB – Παρακολούθηση και διαχείριση δασικών πυρκαγιών

FloodHUB – Ολοκληρωμένη εκτίμηση κινδύνου πλημμυρών

GeoHUB – Παρακολούθηση και απόκριση σε γεωφυσικές καταστροφές

DustHUB – Προηγμένη πρόγνωση μεταφοράς σκόνης

Διαβάστε το σχετικό άρθρο εδώ https://drive.google.com/…/18r…/view και την πλήρη δημοσίευση εδώ https://drive.google.com/…/1zSdTGqZXSZCiNjbVosdp3c…/view

Θέμα: Προστασία των αστροναυτών από την κοσμική ακτινοβολία.

Η κοσμική ακτινοβολία – κυρίως από γαλαξιακά κοσμικά σωματίδια (GCR) και ηλιακές καταιγίδες – αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τη μακροχρόνια ανθρώπινη παρουσία στο Διάστημα. Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βιολογικές βλάβες, όπως καρκινογενέσεις ή βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει φυσική προστασία, όπως το μαγνητικό πεδίο και η ατμόσφαιρας της Γης. Ο Δρ. Δημήτρης Αθανασόπουλος, σε συνεργασία με ερευνητές του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αστροναυτών της ESA και του Max Planck Institute, συμμετέχει σε μια μελέτη που προτείνει τη χρήση σεληνιακού ρηγόλιθου για την προστασία των αστροναυτών από την κοσμική ακτινοβολία. Στη μελέτη, προσομοιώθηκε ένας θόλος σεληνιακού καταφυγίου με εσωτερική στρώση από αλουμίνιο και εξωτερική στρώση από ρηγόλιθο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η προσθήκη 45 g/cm² ρηγόλιθου μειώνει την αποτελεσματική δόση ακτινοβολίας που δέχεται το ανθρώπινο σώμα κατά 27%. Χρησιμοποιώντας προηγμένες προσομοιώσεις, η ομάδα ανέδειξε πώς ένα θολωτό καταφύγιο φτιαγμένο από ρηγόλιθο μειώνει σημαντικά τη δόση ακτινοβολίας που δέχονται κρίσιμα όργανα του ανρώπινου σώματος, προστατεύοντας έτσι την υγεία των πληρωμάτων μελλοντικών αποστολών στη Σελήνη. Ένα ακόμα βήμα προς την ασφαλή και μακροχρόνια παρουσία του ανθρώπου στον φυσικό δορυφόρο της Γης!

Διαβάστε τη δημοσίευση εδώ: https://doi.org/10.1016/j.pss.2025.106116

Θέμα: Σμήνη γαλαξιών και ενεργοποίηση μελανών οπών.

Οι γαλαξίες συχνά ζουν σε μεγάλες ομάδες που ονομάζονται σμήνη. Το άρθρο των Drigga et al. (2025) εξετάζει πως οι ακραίες συνθήκες μέσα σε αυτά (όπως η μεγάλη πυκνότητα γαλαξιών και η πίεση από το θερμό αέριο) μπορεί να επηρεάσουν την ενεργοποίηση των υπερμαζικών μαύρων τρυπών στα κέντρα των γαλαξιών και τη μετατροπή τους σε ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες (AGN). Συμπερασματικά, οι συγκρούσεις και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ γαλαξιών φαίνεται να “ξυπνούν” τις μαύρες τρύπες των γαλαξιών, ιδιαίτερα στις παρυφές των σμηνών.

Διαβάστε τη δημοσίευση εδώ: https://arxiv.org/abs/2504.03422

Θέμα: Ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες μέσω των ακτίνων Χ.

Πώς οι ακτίνες Χ βοηθούν στην ανακάλυψη υπερμεγέθων μαύρων τρυπών στο πρώιμο σύμπαν; Οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες στο κέντρο μακρινών γαλαξιών λάμπουν έντονα ως ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες (AGN), αλλά η ανίχνευσή τους είναι δύσκολη ειδικά όταν περιβάλλονται από τεράστια ποσά σκόνης. Τα τηλεσκόπια ακτίνων Χ, όπως το XMM-Newton, αποτελούν ένα ισχυρό εργαλείο για τον εντοπισμό αυτών των αντικειμένων. Στη μελέτη τους οι ερευνητές του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ, συνδύασαν δεδομένα ακτίνων Χ με βαθιές οπτικές και υπέρυθρες παρατηρήσεις για να δημιουργήσουμε ένα από τα μεγαλύτερα δείγματα μακρινών AGN, αποκαλύπτοντας σημαντικές διαφορές μεταξύ αυτών που ανιχνεύονται στις ακτίνες Χ και εκείνων που εντοπίζονται με οπτικές παρατηρήσεις. Αυτοί οι γαλαξίες βρίσκονται σε μια εποχή που το σύμπαν είχε ηλικία μικρότερη από 2 δισεκατομμύρια χρόνια. Οι Pouliasis et al. (2025) εντόπισαν περισσότερους από 800 μακρινούς ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες μέσω ακτίνων Χ, διαπιστώνοντας ότι αυτή η μέθοδος αποκαλύπτει έναν διαφορετικό πληθυσμό σε σύγκριση με τις οπτικές έρευνες, καθώς πολλά AGN εμφανίζονται αμυδρότερα στο οπτικό φως αλλά πιο λαμπρά στο υπέρυθρο. Η εργασία αυτή είναι μέρος του Ευρωπαϊκού προγράμματος XMM2ATHENA που συμμετείχε ενεργά και το ΕΑΑ.

Διαβάστε τη δημοσίευση εδώ: https://arxiv.org/abs/2503.02527. Image credits: D. Ducros, ESA/XMM-Newton, CC BY-SA 3.0 IGO

Θέμα: “Κρυμμένοι ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες.

Ορισμένες υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες κρύβονται πίσω από τεράστια νέφη αερίου και σκόνης (Compton thick), καθιστώντας την ανίχνευσή τους εξαιρετικά δύσκολη, ακόμα και στις ακτίνες Χ. Στη μελέτη τους οι Georgantopoulos, Pouliasis, Ruiz & Akylas (2025), χρησιμοποιούν δεδομένα από τα διαστημικά τηλεσκόπια Swift και NuSTAR για να χαρτογραφήσουν τη φωτεινότητα αυτών των «κρυμμένων» ενεργών γαλαξιακών πυρήνων (AGN). Βρήκαν ότι αντιπροσωπεύουν περίπου το 24% του συνολικού πληθυσμού των AGN στο κοντινό Σύμπαν. Οι ερευνητές του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ εντόπισαν 44 «κρυμμένους» AGN, επιβεβαιώνοντας ότι η χαμηλής φωτεινότητας εκδοχή τους είναι σπανιότερη απ’ ό,τι θεωρείτο. Αυτοί οι πυρήνες είναι ορατοί μόνο με τις πιο διεισδυτικές ακτίνες Χ, δείχνοντας πόσο δύσκολο είναι να αποκαλυφθούν.

Διαβάστε τη δημοσίευση εδώ: https://ui.adsabs.harvard.edu/…/2025A%26A…/abstract. Image Credit: NASA/JPL-Caltech