Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων χρησιμοποιώντας το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου, ESO (Very Large Telescope - VLT), ανακάλυψε μια σπάνια περίπτωση τριπλής συγχώνευσης γαλαξιών. Το σύστημα αυτό οι αστρονόμοι το ονόμασαν "το πτηνό" και αποτελείται από δύο μεγάλους σπειροειδείς γαλαξίες και έναν τρίτο ανώμαλο γαλαξία.
Ο γαλαξίας ESO 593-IG 008, ή αλλιώς IRAS 19115-2124, ήταν μέχρι πρόσφατα γνωστός ως ένα ζευγάρι αλληλεπιδρώντων γαλαξιών σε μια απόσταση 650 εκατομμυρίων ετών φωτός. Η ομάδα των αστρονόμων έχοντας στη διάθεση της το επιστημονικό όργανο NACO του τηλεσκοπίου VLT και χρησιμοποιώντας προσαρμοστική οπτική (adaptive optics) διέκρινε ξεκάθαρα τους δύο γαλαξίες. Η έκπληξη ήρθε όταν στην τελική εικόνα φάνηκε και η παρουσία ενός τρίτου γαλαξία, ανώμαλου, με αρκετά μεγάλο όγκο στον οποίο υπήρχε έντονη αστρογένεση. Η συγχώνευση τριών γαλαξιών είναι σπάνιο παρατηρησιακά φαινόμενο και στη συγκεκριμένη περίπτωση ο εντοπισμός τους κατέστη δυνατός από τις παρατηρήσεις του πολύ ισχυρού τηλεσκοπίου VLT στην περιοχή του κοντινού υπέρυθρου του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Το συνολικό σύστημα των τριών γαλαξιών παρομοιάστηκε με ένα πτηνό με το «κεφάλι» να είναι ο τρίτος γαλαξίας, η «καρδιά» και το «σώμα» να σχηματίζονται από τους πυρήνες των δύο πρώτων γαλαξιών και τα «φτερά» από τα εξωτερικά μέρη των δύο αυτών γαλαξιών. Τα εξωτερικά αυτά μέρη επεκτείνονται περισσότερο από 100000 έτη φωτός, όσο είναι δηλαδή η διάμετρος του γαλαξία μας. Φάσματα που πάρθηκαν από το νέο μεγάλο τηλεσκόπιο στη Νότιο Αφρική, μαζί με δεδομένα στο μέσο-υπέρυθρο από το διαστημικό παρατηρητήριο Spitzer της NASA, επιβεβαίωσαν τη χωριστή φύση του «κεφαλιού», αλλά προσέθεσαν και περαιτέρω εκπλήξεις. Το «κεφάλι» και τα κύρια μέρη του «πτηνού» κινούνται σε διαφορετικές κατευθύνσεις με ταχύτητες μεγαλύτερες από 400 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο (1.440.000 χιλιόμετρα την ώρα). Η παρατήρηση τέτοιων υψηλών ταχυτήτων είναι πολύ σπάνια σε γαλαξίες που συγχωνεύονται. Επιπλέον, το «κεφάλι» εμφανίζεται να είναι η σημαντικότερη πηγή υπέρυθρης ακτινοβολίας στο σύστημα, αν και είναι η μικρότερη σε μέγεθος περιοχή των τριών γαλαξιών. Εικάζεται ότι αρχικά άρχιζαν να συγχωνεύονται οι δύο πρώτοι γαλαξίες πριν από μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια. Στον τρίτο γαλαξία (δηλαδή στο «κεφάλι») σχηματίζεται μεγάλος αριθμός αστέρων, σε ποσοστό σχεδόν 200 ηλιακών μαζών ετησίως, ενώ οι άλλοι δύο βρίσκονται σε μια ηπιότερη φάση δημιουργίας νέων αστέρων. Το σύστημα αυτό ανήκει στην περίοπτη κατηγορία των φωτεινών υπέρυθρων γαλαξιών με τη λαμπρότητα του στο υπέρυθρο να είναι 1 τρισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη αυτής του Ήλιου. Πιστεύεται ότι η μελέτη της κατηγορίας αυτής των γαλαξιών θα δώσει πολύτιμες πληροφορίες στους επιστήμονες σχετικά με την εξέλιξη των γαλαξιών εν γένει, για το πως αυτοί μεταβάλλονται όταν συγχωνεύονται, για το πως σχηματίζονται οι αστέρες μετά από τέτοιες συγχωνεύσεις και αν τελικά μια τέτοια συγχώνευση μπορεί να οδηγήσει στο σχηματισμό ενός μοναδικού ελλειπτικού γαλαξία.

Εικόνα 1: Σύνθετη εικόνα που προέρχεται από το συνδυασμό τριών εικόνων, μιας από το τηλεσκόπιο VLT (έκθεση 30 λεπτών της ώρας στην ενεργειακή ζώνη K) και δύο από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble (HST) στις ενεργειακές ζώνες B και I, αντίστοιχα. Αυτή η εικόνα επέτρεψε στους αστρονόμους όχι μόνο να δουν τους δύο ήδη γνωστούς γαλαξίες, αλλά και να εντοπίσουν έναν τρίτο. Η τελική εικόνα παρήχθη από το Henri Boffin (Δικαιώματα :ESO).

Εικόνα 2: Η ανατομία του κοσμικού "πτηνού" (Δικαιώματα :ESO).