Ο διαστημικός δορυφόρος Integral της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας ανακάλυψε υψηλής ενέργειας ακτίνες-Χ σε έναν σπάνιο ογκώδη αστέρα, τον Eta Carinae. Η περιοχή γύρω από το άστρο αυτό αποτελεί μια από τις πιο βίαιες περιοχές στο γαλαξία μας, με κολοσσιαίους αστρικούς ανέμους ηλεκτρικά φορτισμένων σωματιδίων που συγκρούονται με ταχύτητες χιλιάδων χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Είναι από τα ελάχιστα αντικείμενα στον αστρικό ουρανό που εκπέμπει στις ακτίνες-γ και ταυτόχρονα είναι ορατό με γυμνό οφθαλμό.
Ο Eta Carinae είναι ένας υπεργίγαντας. Έχει μάζα 100-150 φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ηλίου, ενώ η λαμπρότητα του είναι 4 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη του Ήλιου. Οι αστρονόμοι γνωρίζουν ότι δεν είναι μεμονωμένος αστέρας αλλά ένα διπλό σύστημα αστέρων (ο δεύτερος αστέρας είναι επίσης γίγαντας) που περιστρέφονται γύρω από το κοινό κέντρο μάζας τους.
Εδώ και καιρό οι θεωρητικοί αστροφυσικοί είχαν προβλέψει ότι διπλά συστήματα αστέρων που περιέχουν παρόμοιους γίγαντες, εκπέμπουν ακτίνες-Χ υψηλών ενεργειών, αλλά δεν υπήρχαν μέχρι σήμερα κατάλληλα αστρονομικά όργανα για την ανίχνευση αυτής της ακτινοβολίας. Ο δορυφόρος Integral ανίχνευσε ακτίνες-Χ από τον Eta Carinae, λίγο πολύ σε συμφωνία με τις θεωρητικές προβλέψεις. Για την ακρίβεια η ένταση των ακτίνων-Χ που ανιχνεύτηκε, ήταν λίγο χαμηλότερη από την αναμενόμενη θεωρητική. Οι ακτίνες-X υψηλής ενέργειας προέρχονται από ένα μεγάλο κρουστικό κύμα, που δημιουργείται και διατηρείται μεταξύ των δύο μεγάλων αστέρων. Αυτό το κρουστικό κύμα προέρχεται από τη σύγκρουση των αστρικών ανέμων των δύο αστέρων. Επειδή οι ταχύτητες των αστρικών ανέμων είναι της τάξεως των 1500-2000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στην περιοχή του κρουστικού κύματος είναι της τάξεως των δισεκατομμυρίων βαθμών Κέλβιν.
Η κατανόηση του είδους της ακτινοβολίας στην περιοχή του κρουστικού κύματος αποτελεί τον πυρήνα πολλών διαφορετικών φαινομένων στο σύμπαν. Οι αστρικοί άνεμοι έχουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των αστέρων, στην χημική εξέλιξη του σύμπαντος και ως πηγή ενέργειας στο γαλαξία. Οι πολλοί μεγάλοι αστέρες είναι σχετικά σπάνιοι. Επομένως δύο γίγαντες αστέρες σε ένα διπλό σύστημα είναι ακόμα πιο σπάνιο φαινόμενο. Υπολογίζεται ότι τέτοια συστήματα είναι μόνο 30 με 50 στο δικό μας γαλαξία.
Πριν από 1 έτος περίπου, ο δορυφόρος XMM της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας ανίχνευσε ακτίνες-Χ από τη σύγκρουση των αστρικών ανέμων του συστήματος HD 5980 που βρίσκεται στο μικρό νέφος του Μαγγελάνου. Επειδή όμως ο δορυφόρος Integral καλύπτει υψηλότερες ενεργειακές περιοχές από εκείνες που καλύπτει ο δορυφόρος XMM-Newton, ήταν σε θέση να ανιχνεύσει τις ισχυρές ακτίνες-Χ από το σύστημα Eta Carinae. Σύμφωνα με παρατηρήσεις το σύστημα αυτό χάνει μέσω των αστρικών ανέμων μια γήινη μάζα την ημέρα, δηλαδή 140 φορές περίπου περισσότερο από τη μάζα που χάνει το σύστημα HD 5980.

Εικόνα 1: Στην εικόνα αυτή διακρίνεται ο Eta Carinae και η περιοχή γύρω από αυτόν όπως φαίνεται σε παρατηρήσεις του δορυφόρου Integral. (Δικαιώματα: NASA/ESA).